Ngành nông, lâm nghiệp và thủy sản giữ vai trò then chốt trong nền kinh tế Việt Nam, không chỉ đảm bảo an ninh lương thực mà còn tạo việc làm, góp phần ổn định xã hội và bảo vệ môi trường. Tuy nhiên, trước những thách thức ngày càng lớn như biến đổi khí hậu, yêu cầu thị trường ngày càng khắt khe, ngành đang đứng trước bài toán phải đổi mới mạnh mẽ. Vậy đâu là phương hướng phát triển ngành nông, lâm nghiệp và thủy sản để phát huy tiềm năng, nâng cao giá trị và phát triển bền vững? Hãy cùng EcoClean Việt Nam tìm hiểu qua bài viết dưới đây.
Tầm quan trọng của ngành nông, lâm nghiệp và thủy sản
Nông, lâm nghiệp và thủy sản là những ngành kinh tế then chốt, không chỉ cung cấp lương thực, thực phẩm mà còn tạo việc làm cho hàng triệu lao động, đóng góp quan trọng vào GDP của đất nước. Đây cũng là những lĩnh vực giữ vai trò bảo vệ môi trường, cân bằng sinh thái và phát triển bền vững.
Tuy nhiên, trước thách thức của biến đổi khí hậu, hội nhập kinh tế sâu rộng, yêu cầu nâng cao chất lượng, truy xuất nguồn gốc sản phẩm,… ngành nông, lâm nghiệp và thủy sản cần có những phương hướng phát triển mới, phù hợp xu thế toàn cầu.
Đẩy mạnh tái cơ cấu ngành theo hướng nâng cao giá trị gia tăng
Một trong những phương hướng phát triển ngành nông, lâm nghiệp và thủy sản quan trọng là tiếp tục tái cơ cấu mạnh mẽ, chuyển từ sản lượng sang chất lượng. Ngành nông nghiệp cần tập trung:
- Sản xuất theo chuỗi giá trị khép kín, từ giống – sản xuất – chế biến – tiêu thụ.
- Tăng tỷ trọng sản phẩm chế biến sâu, gia tăng giá trị xuất khẩu.
- Phát triển các sản phẩm đặc sản địa phương, OCOP, có chỉ dẫn địa lý.
Nhờ đó, không chỉ nâng cao thu nhập cho người dân mà còn giúp nông sản Việt Nam cạnh tranh tốt hơn trên thị trường quốc tế.
Phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, nông nghiệp số
Ứng dụng công nghệ cao và chuyển đổi số đang là xu thế tất yếu. Để ngành nông, lâm nghiệp và thủy sản phát triển bền vững, cần:
- Đẩy mạnh áp dụng khoa học công nghệ vào chọn tạo giống, sản xuất, bảo quản, chế biến.
- Sử dụng thiết bị cảm biến, IoT, drone để giám sát đồng ruộng, ao nuôi.
- Xây dựng hệ thống dữ liệu lớn (big data) phục vụ dự báo sâu bệnh, thiên tai.
- Triển khai các sàn thương mại điện tử nông sản, truy xuất nguồn gốc QR code.
Qua đó, nâng cao năng suất, giảm chi phí sản xuất, đáp ứng yêu cầu khắt khe của người tiêu dùng trong và ngoài nước.
Phát triển lâm nghiệp gắn với kinh tế xanh và bảo vệ môi trường
Lâm nghiệp đóng vai trò quan trọng trong bảo vệ đất, nước, giảm phát thải khí nhà kính. Vì vậy, phương hướng phát triển lâm nghiệp cần tập trung:
- Tăng tỷ lệ che phủ rừng, phát triển rừng gỗ lớn, rừng phòng hộ.
- Khai thác gỗ, lâm sản ngoài gỗ bền vững theo chứng chỉ FSC.
- Phát triển dịch vụ môi trường rừng, du lịch sinh thái, khai thác giá trị đa dạng sinh học.
Việc phát triển lâm nghiệp theo hướng kinh tế xanh không chỉ bảo vệ tài nguyên thiên nhiên mà còn tạo sinh kế ổn định cho cộng đồng miền núi.
Thủy sản hướng tới khai thác có trách nhiệm và nuôi trồng bền vững
Ngành thủy sản Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn về xuất khẩu, nhưng cũng đối mặt với cảnh báo thẻ vàng IUU. Do đó:
- Tổ chức lại đội tàu khai thác, quản lý nghề cá có trách nhiệm, lắp đặt thiết bị giám sát hành trình, đảm bảo truy xuất nguồn gốc.
- Giảm áp lực khai thác gần bờ, chuyển sang khai thác xa bờ.
- Đẩy mạnh nuôi trồng thủy sản theo hướng công nghệ cao, an toàn sinh học, đạt tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP.
Qua đó không chỉ bảo vệ nguồn lợi thủy sản mà còn nâng cao chất lượng, uy tín hàng thủy sản Việt Nam trên thị trường quốc tế.
Tăng cường liên kết vùng, hợp tác quốc tế và mở rộng thị trường xuất khẩu
Một phương hướng không thể thiếu là đẩy mạnh liên kết giữa nông dân – hợp tác xã – doanh nghiệp – nhà khoa học – ngân hàng, từ đó hình thành các vùng sản xuất lớn, chuyên canh, ổn định đầu ra.
Song song, cần:
- Tham gia sâu vào các hiệp định thương mại tự do (FTA) để mở cửa thị trường.
- Xây dựng thương hiệu nông sản Việt, bảo vệ nhãn hiệu tại các thị trường khó tính như EU, Mỹ, Nhật Bản.
- Phát triển logistics chuyên biệt cho nông sản, rút ngắn thời gian đưa sản phẩm từ ruộng, ao, rừng tới bàn ăn.
Đẩy mạnh đào tạo nguồn nhân lực và thích ứng biến đổi khí hậu
Đội ngũ lao động trong ngành còn thiếu hụt kiến thức về sản xuất hiện đại, chuyển đổi số, thị trường quốc tế. Vì vậy, cần:
- Tổ chức các chương trình tập huấn, chuyển giao kỹ thuật, phổ cập kiến thức nông nghiệp thông minh.
- Đưa nội dung thích ứng biến đổi khí hậu vào quy hoạch, đào tạo.
- Khuyến khích thế hệ trẻ, startup nông nghiệp công nghệ cao tham gia.
Kết luận
Có thể thấy, các phương hướng phát triển ngành nông, lâm nghiệp và thủy sản hiện nay đều nhấn mạnh vào hiện đại hóa, bền vững, trách nhiệm với môi trường và thích ứng hội nhập. Đây chính là con đường giúp ngành vươn xa, nâng tầm giá trị, đóng góp mạnh mẽ cho nền kinh tế đất nước và đảm bảo sinh kế lâu dài cho người dân.
