Phân bón hữu cơ là một trong những loại phân bón được người trồng trọt lựa chọn nhiều nhất hiện nay do không chỉ cung cấp chất dinh dưỡng cho cây mà còn giúp cải tạo đất, bảo vệ môi trường. Vậy phân hữu cơ là gì? Cách ủ phân hữu cơ tại nhà như thế nào? Quy trình thực hiện và một số kỹ thuật ủ phân nào đang được sử dụng nhiều nhất hiện nay.
Cách ủ phân tại nhà như thế nào hiệu quả?
Phân hữu cơ là gì?
Trước khi tìm hiểu cách ủ phân hữu cơ tại nhà, bạn cần nắm được khái niệm về phân hữu cơ:
- Phân hữu cơ là loại phân bón chứa các chất dinh dưỡng đa, trung, vi lượng ở dưới dạng hợp chất hữu cơ, được dùng trong canh tác và sản xuất nông nghiệp.
- Phân hữu cơ có nguồn gốc hình thành từ phân, chất thải gia súc, gia cầm, lá cây, phụ phẩm từ sản xuất nông nghiệp hoặc các chất hữu cơ từ chất thải sinh hoạt, nhà bếp, từ các nhà máy sản xuất thủy, hải sản…
Cách ủ phân tại nhà đơn giản mà bạn nên biết là gì?
Thành phần chính trong phân hữu cơ
Phân hữu cơ thường chứa hàm lượng chất hữu cơ từ 22% trở lên, khoáng chất 15% trở lên. Sau khi xử lý, phân hữu cơ giàu các hợp chất như: axit hữu cơ, peptit, protein, lân, kali cùng nhiều vi và trung lượng cần thiết cho cây trồng.
Do nguồn gốc từ nhiều nguồn khác nhau như phân gia súc, gia cầm, phụ phẩm từ thủy hải sản, nông nghiệp, rác thải sinh hoạt,…thành phần dinh dưỡng cụ thể trong từng loại phân hữu cơ sẽ có sự khác biệt. Tuy nhiên, chúng đều cung cấp đầy đủ các chất dinh dưỡng cần thiết cho sự phát triển của cây trồng.
- Nhóm phân động vật: có hàm lượng dinh dưỡng cao như protein (N), phospho (P205), kali (K20), canxi (Ca), magie (Mg), lưu huỳnh (S), khoáng silicat (SiO2).
- Ngoài ra còn chứa các vi chất đa lượng như bo (B), molypden (Mo), coban (Co), đồng (Cu), kẽm (Zn), mangan (Mn), sắt (Fe).
- Nhóm phụ phẩm thủy hải sản: vỏ các loài nhuyễn thể cung cấp canxi, magie, lưu huỳnh, kẽm, sắt. Còn vỏ giáp xác chứa thêm chitosan – chất tăng đề kháng và chống bệnh cho cây.
- Nhóm tro than bùn: chiếm 35-57% hàm lượng chất hữu cơ và kali, silicat, N, P ở mức khá. Đặc biệt có axit humic, fulvic và humin.
Có mấy loại phân hữu cơ?
Để ủ phân hữu cơ tại nhà hiệu quả, cần biết về các loại phân hữu cơ phổ biến:
- Phân hữu cơ truyền thống: gồm phân xanh, phân chuồng, phân rác, phân cây xanh.
- Phân hữu cơ công nghiệp: bao gồm phân hữu cơ sinh học được phát triển từ sản phẩm hữu cơ; phân vi sinh được phát triển từ quá trình lên men sinh học; phân chuồng vi sinh được ủ bằng các vi sinh vật có lợi; phân hữu cơ khoáng là sự kết hợp giữa chất hữu cơ và khoáng chất.
Cách ủ phân hữu cơ tại nhà đơn giản, dễ thực hiện
Cách ủ phân hữu cơ tại nhà đơn giản và dễ thực hiện, bạn có thể lựa chọn 1 trong những cách ủ phân tại nhà sau đây:
Kỹ thuật ủ nổi
Chuẩn bị nguyên liệu: Phân chuồng, phân bã, rơm rạ, bùn nhão, vi sinh ủ phân.
Cách thực hiện:
- Trộn đều các nguyên liệu khoảng tỷ lệ 3:1:1 (phân:rơm rạ:phân vi sinh).
- Dồn hỗn hợp thành đống cao khoảng 2m, diện tích ngang khoảng 3-5m2.
- Phủ bùn nhão kín toàn bộ bề mặt đống phân, độ dày 10-15cm.
- Che phủ bằng nilon, đảm bảo kín gió và giữ độ ẩm.
- Định kỳ 15 ngày làm loãng bùn nhão 1 lần và bổ sung nước nếu cần.
- Sau 45-60 ngày, phân sẽ hoàn toàn chín mềm, mùi tanh biến mất.
- Lộc phân ra khỏi đống, tán nhỏ, bảo quản tại chỗ thoáng mát để sử dụng dần.
- Nếu tuân thủ đúng kỹ thuật, phân sẽ chín nhanh và đem lại giá trị dinh dưỡng cao.
Cách ủ phân tại nhà đơn giản
Kỹ thuật ủ phân xanh
Nguyên liệu:
- Phân xanh: Lá cây, rác thải cây xanh.
- Phân men: Phân chuồng 15-20%.
- Chế phẩm sinh học: EcoClean Compost, EM, Pecnac PR.
Các bước thực hiện:
- Thu gom phân xanh cắt thành đoạn 35-40cm, phơi héo.
- Trộn đều phân xanh với phân men và chế phẩm sinh học.
- Dựng thành đống, phủ bùn kín, để lỗ tưới nước.
- 15-20 ngày tưới nước 1 lần rồi đậy kín.
- Sau 30-40 ngày, đảo đều đống phân, tưới nước, phủ bùn lại.
- 25-30 ngày sau thì phân hoàn toàn hoai mục.
Kỹ thuật ủ phân chìm
Với kỹ thuật này, bạn cần chuẩn bị hố ủ tại vị trí đất cao ráo, thoáng mát. Đáy hố được lót bằng nilon/lá chuối chống thấm nước.
Nguyên liệu:
- Phân bã, phân xanh, phân chuồng.
Các bước thực hiện:
- Đổ nguyên liệu phân vào hố đã chuẩn bị trước đó.
- Định kỳ trộn phân, tưới nước để duy trì độ ẩm phù hợp quá trình lên men.
- Sau 2-3 tháng, phân sẽ hoàn toàn phân hủy thành phân chín mềm, đạt chất lượng: tơi xốp, màu đen, không còn mùi hôi.
⇒ Cùng EcoClean khám phá cách ủ phân hữu cơ từ rác thải ngay tại nhà:
Quy trình các cách ủ phân hữu cơ tại nhà
Với những người không đủ diện tích để ủ phân tại nhà thì có thể làm theo quy trình ủ phân hữu cơ sau đây. Đây là kỹ thuật ủ phân được nhiều người áp dụng hiện nay.
Bước 1: Chuẩn bị thùng chứa phân hữu cơ
- Sử dụng thùng nhựa hoặc thùng gỗ kín, có lỗ thông hơi.
- Dung tích thùng từ 20-200 lít, tùy diện tích sàn.
- Tham khảo chân đế thùng ủ phân EcoClean và dụng cụ làm vườn mini tại website: https://uphanhuuco.com/san-pham-ban/thiet-bi-va-dung-cu-u-phan
Thùng chứa phân hữu cơ
Thùng nhựa để ủ phân tại nhà
Bước 2: Chọn vị trí đặt thùng
- Đặt thùng xa khu vực sinh hoạt, nơi có nhiều ánh nắng để đẩy nhanh quá trình phân hủy.
- Sử dụng vi sinh khử mùi EcoClean 1XF-HC để giảm mùi hôi.
Bước 3: Phân loại rác thải
- Phân loại rác thành rác hữu cơ và rác vô cơ.
- Rác hữu cơ xanh (cung cấp Nitơ): Tóc, cỏ vụn, rau quả thừa, lá cây tươi, bã cà phê, vỏ đậu phộng.
- Rác hữu cơ nâu (cung cấp Carbon): Mụn dừa, mùn cưa, dưỡng chất EcoClean, rơm rạ, lá khô, vỏ trứng, cỏ khô.
- Tránh rác như thịt, xương vì khó phân hủy và dễ gây mùi thối.
Những loại rác thải để ủ phân
Bước 4: Trộn các loại rác hữu cơ
- Trộn đều hỗn hợp rác và ủ trong hai tuần trước khi tưới nước (hạn chế tưới quá nhiều).
- Sau khi tưới, trộn đều và rải thêm lớp phân nâu lên bề mặt hỗn hợp cho đầy thùng.
Trộn các loại rác thải lại với nhau
Bước 5: Kiểm tra độ ẩm
- Dùng tay nắm hỗn hợp, nếu nước rỉ qua kẽ ngón tay, bổ sung thêm rơm rạ hoặc cỏ khô.
- Nếu rác tơi và rời rạc, bổ sung thêm nước. Nếu hỗn hợp kết dính, độ ẩm đã đạt yêu cầu.
Kiểm tra độ ẩm
Bước 6: Chờ kết quả
- Đợi khoảng 30 ngày để phân phân hủy thành compost.
- Phân hữu cơ sẽ có màu nâu đất, mùi của đất, và kết cấu giống mùn, nghĩa là đã phân hủy hoàn toàn và có thể sử dụng.
Ưu và nhược điểm của cách ủ phân hữu cơ
Ưu điểm
- Giúp nông dân tận dụng rác thải hữu cơ, tiết kiệm chi phí cho phân bón.
- Giảm lượng phân bón hóa học và thuốc bảo vệ thực vật, làm nông sản an toàn hơn cho người sử dụng.
- Cung cấp lượng lớn dinh dưỡng cho cây, cải tạo đất và giảm xói mòn.
- Bảo vệ môi trường, tạo điều kiện cho vi sinh vật phát triển, cân bằng hệ sinh thái.
Nhược điểm
- Chất lượng ủ phân hữu cơ không đồng đều dẫn đến một số loại có hàm lượng dinh dưỡng trong phân được ủ thấp.
- Phân hữu cơ giải phóng dinh dưỡng chậm có thể mất 10-15 ngày để cây hấp thụ, không phù hợp cho cây cần dinh dưỡng gấp.
- Một số loại cần xử lý trước khi sử dụng để tránh gây hại hoặc lây bệnh cho cây trồng.
- Cần diện tích đất trống lớn để ủ phân, tốn nhiều thời gian và công sức.
- Một số loại phân hữu cơ có mùi khó chịu nếu không quen.
- Quá trình ủ phân thường bốc mùi khó chịu, làm mất mỹ quan khu vực xung quanh.
Những điều cần lưu ý khi ủ phân hữu cơ
- Vị trí đặt thùng ủ: Chọn nơi có độ ẩm và nhiệt độ thích hợp để vi sinh hoạt động hiệu quả, tạo ra nhiều chất dinh dưỡng.
- Thành phần nguyên liệu: Tránh thêm các sản phẩm chứa nhiều dầu, chất béo vì chúng khó phân hủy. Đừng thêm quá nhiều nguyên liệu giàu carbon và nitơ để không ảnh hưởng đến chất lượng và thời gian ủ phân.
- Phụ liệu: Không thêm quá nhiều phụ liệu để tránh kéo dài thời gian phân hủy.
- Nén và đảo trộn: Một số phương pháp ủ yêu cầu nén chặt các lớp phân, nhưng cũng cần đảo trộn để cung cấp oxy, giúp vi sinh hoạt động tốt hơn và đẩy nhanh quá trình ủ.
- Nhiệt độ: Kiểm soát nhiệt độ của đống phân ủ, không để quá nóng hoặc quá lạnh.
- Độ ẩm: Cung cấp đủ nước để phân không bị khô, nhưng cũng không thêm quá nhiều nước vào phân trộn.
Trên đây là những hướng dẫn cơ bản về cách ủ phân hữu cơ đơn giản tại nhà. Thực hiện đúng quy trình sẽ giúp bạn tạo ra phân hữu cơ an toàn, góp phần vào việc trồng và thu hoạch rau củ quả sạch, bảo vệ môi trường sống.
CÔNG TY TNHH ECOCLEAN VIỆT NAM
- Địa chỉ: Số 62 Đường 64, Phường Thạnh Mỹ Lợi, Quận 2, TP HCM
- Hotline: 0909 752 990 – 0903 923 177 – 0909 025 177 – 0903 956 982
- Email: [email protected]
- Fanpage: Vi sinh ủ phân hữu cơ tại nhà – EcoClean Compost
- Youtube: ECOCLEAN VIỆT NAM
