Trong sinh hoạt hàng ngày, rác thải hữu cơ như rau củ hỏng, vỏ trái cây, cơm thừa, lá cây khô… chiếm tới 60 – 70% lượng rác gia đình. Thông thường, chúng được bỏ đi và xử lý bằng cách chôn lấp, gây ra mùi hôi khó chịu và phát thải khí metan – một loại khí nhà kính mạnh gấp 25 lần CO₂.
Tuy nhiên, nếu biết cách tận dụng, rác hữu cơ lại trở thành nguồn nguyên liệu tuyệt vời để sản xuất phân bón vi sinh. Đây là loại phân vừa giàu dinh dưỡng, vừa an toàn, giúp cây trồng khỏe mạnh và cải tạo đất bền vững.
Lợi ích của việc ủ rác thải hữu cơ thành phân bón
Ủ rác hữu cơ không chỉ đơn thuần là tái chế rác thải, mà còn mang đến nhiều giá trị thiết thực:
- Giảm thiểu rác thải sinh hoạt: Thay vì bỏ đi, lượng rác hữu cơ trong bếp được tận dụng triệt để.
- Tạo ra phân bón sạch: Giúp cây phát triển tốt, cải thiện độ tơi xốp, giữ ẩm và tăng cường hệ vi sinh vật có lợi trong đất.
- Tiết kiệm chi phí: Mỗi tháng gia đình có thể tiết kiệm hàng trăm nghìn đồng tiền mua phân bón.
- Bảo vệ môi trường: Hạn chế việc đốt rác, chôn lấp gây ô nhiễm và phát thải khí nhà kính.
- Hỗ trợ nông nghiệp sạch: Rau, quả trồng bằng phân hữu cơ vi sinh an toàn hơn, góp phần xây dựng một hệ thống thực phẩm lành mạnh.
Một nghiên cứu cho thấy, nếu mỗi hộ gia đình ủ 30kg rác hữu cơ mỗi tháng, thì một năm có thể giảm hơn 300kg rác thải ra môi trường – con số cực kỳ ý nghĩa.
Nguyên liệu và dụng cụ cần chuẩn bị
Để ủ rác hữu cơ thành công, bé cần chuẩn bị:
Nguyên liệu:
- Rau củ quả hỏng, vỏ trái cây, bã trà, bã cà phê, lá cây khô.
- Có thể bổ sung vỏ trứng nghiền nhỏ để tăng canxi.
- Tránh cho xương, dầu mỡ, túi nilon, nhựa hoặc hóa chất vào thùng ủ.
Dụng cụ:
- Thùng ủ có nắp đậy, có thể khoan vài lỗ nhỏ để thoáng khí.
- Chế phẩm vi sinh hoặc men ủ (EM, Trichoderma, chế phẩm Balasa N01).
- Trấu, mùn cưa hoặc một ít đất để tăng độ tơi xốp.
Quy trình ủ rác thải hữu cơ thành phân bón vi sinh
Bước 1: Phân loại rác
- Thu gom riêng rác hữu cơ dễ phân hủy.
- Cắt nhỏ nguyên liệu (2 – 3cm) để rác nhanh hoai mục.
Bước 2: Trộn chế phẩm vi sinh
- Trộn đều rác với men vi sinh theo tỷ lệ 1:100.
- Bổ sung thêm trấu hoặc mùn cưa để tạo độ thoáng khí, tránh bị yếm khí.
Bước 3: Ủ trong thùng
- Cho hỗn hợp vào thùng ủ, nén vừa phải.
- Đậy kín nhưng để một vài khe hở cho oxy lưu thông.
Bước 4: Đảo trộn và theo dõi
- Mỗi 5 – 7 ngày đảo đều một lần.
- Kiểm tra độ ẩm: nếu quá khô thì tưới thêm nước, nếu quá ướt thì cho thêm trấu/đất khô.
Bước 5: Thu hoạch phân ủ
- Sau 30 – 45 ngày, rác phân hủy thành phân hữu cơ màu nâu sẫm, mùi như đất.
- Có thể dùng bón trực tiếp cho cây, hoặc phơi khô, nghiền nhỏ để bảo quản lâu dài.
Một số lưu ý khi ủ rác hữu cơ
- Không cho rác vô cơ (nilon, thủy tinh, nhựa) vào thùng ủ.
- Tránh bỏ quá nhiều thức ăn dầu mỡ, vì dễ gây mùi hôi và khó phân hủy.
- Nên cắt nhỏ rác trước khi ủ để rút ngắn thời gian hoai mục.
- Nếu phân có mùi hôi, có thể bổ sung thêm chế phẩm vi sinh hoặc trộn đất khô để khử mùi.
- Đặt thùng ủ ở nơi râm mát, tránh ánh nắng trực tiếp.
Kết luận
Ủ rác thải hữu cơ thành phân bón vi sinh tại nhà là một giải pháp đơn giản, tiết kiệm và thân thiện với môi trường. Chỉ với một chiếc thùng nhựa và một ít chế phẩm vi sinh, bé đã có thể biến rác thải thành “vàng đen” cho cây trồng. Đây không chỉ là cách bảo vệ môi trường, mà còn là hành động thiết thực để xây dựng nông nghiệp sạch, bền vững và an toàn cho sức khỏe.
